Kösedağ Savaşı’nın belki de en olumlu sonucu, son döneminde büyük Fars etkisinde olan Selçuklu merkezi otoritesinin zayıflaması sonucunda Anadolu’da çeşitli boyutlarda birçok beyliğin ortaya çıkması olmuştur. Merkezi yönetimin çöküşüyle Anadolu’da egemen olan Türk kültürü daha da öne çıkarak gelişme fırsatı bulmuştur, çünkü iktisadi olarak artık güçlenmiş Türkmen beyleri alim ve sanatçıları himaye etmeye başlayacak kadar zenginleşmiştir ve beylerin bu teşvikiyle Türkmen beylerinin sanatsal zevklerine hitap edecek Türkçe eserler yazılmıştır [24]. Selçuklu saraylarında kullanılan Arapça ve Farsça yerini beylik saraylarında Türkçe’ye bırakmıştır. Bu beylikler, imar faaliyetlerini sürdürürken aynı zamanda Türk kültürünün daha da yerleşmesine ve gelişmesine olanak sağlamıştır. Son Moğol-İlhanlı hükümdarı Ebu Said Bahadır Han’ın ölmesi ile Moğollar arasında çıkan iç savaş, Moğol etkisini iyice zayıflatarak Türk beylerinin tam anlamıyla bağımsızlığını kazanmasını sağlamış ve Anadolu Türkleri uzun yıllar sonra rahat bir nefes almıştır. Türk beylerinin yani sıra, tarikatlar ve Ahiler de bu otorite boşluğundan faydalanıp güç kazanmış ve beyliklerle beraber çalışarak konar göçer Oğuzların Anadolu’da yeni bir kimlik oluşturmalarını sağlamışlardır.
 
Devlet otoritesinin sarsılması ve Moğol baskından dolayı Türkmen aşiretleri uç bölgelere yerleşerek Karamanoğulları, Germiyanoğulları, Saruhanoğulları, Karasioğulları, Menteşeoğulları, Candaroğulları, Ramazanoğulları ve Dulkadiroğulları gibi beylikler kurmuşlardır. Bu beylikler, camiler, vakıflar, hanlar, hamamlar, kervansaraylar ve medreseler inşa ederek uzun bir süredir kesintiye uğramış Anadolu’nun imar sürecini tekrardan başlatmışlardır. Beylikler, Anadolu Selçuklu devletinin iskan politikalarını devam ettirerek yeni yerleşimler oluşturarak buralara Türkmenleri yerleştirmişlerdir. Ek olarak, mimari, edebi ve süsleme sanatlarında Türk geleneğini devam ettirip geliştirmişler ve bu dönemde Türkçe’ye kazandırdıkları yeni eserlerle Türk dilinin gelişmesine katkıda bulunmuşlardır. Bu dönemde Farsça ve Arapça önemli eserler Türkçe’ye çevrilmiş, Türkçe yazılmış eserler önemli şekilde artmış ve bu eserlerde Türkçe yazmanın önemine de değinilmiştir. Karamanoğlu Mehmet Bey’in Türkçeyi “Bugünden sonra divanda, dergahta, bargahta, mecliste ve meydanda Türkçeden başka dil konuşulmayacaktır” fermanı bu dönemin özellikle dilimiz açısından ne kadar önemli olduğunun bir diğer örneğidir [15]. Türk edebiyatının ilk Fabl örneği olarak kabul edilen “Harname”, Germiyanoğulları sarayında yetişen Şeyhi tarafından yazılmıştır. İnançoğulları Beyliği vasıtasıyla Fatiha ve İhlas surelerinin Türkçe tefsirleri yapılmıştır. Menteşe beyi İlyas Bey döneminde İlyasiyye adlı bir tıp kitabı Türkçe’ye tercüme edilmiştir. Ahiliğin temelini oluşturan Fütüvvetnameler’in ilk Türkçe örneği Menteşeoğulları bölgesinde yazılmıştır. Candaroğulları beyi Kasım Bey’e ithafen “Hulasatu’t-Tıbb” adlı bir tıp kitabı yazılmıştır. Çobanoğulları beyliği tarafından himaye edilen Şirazi “İhtiyarat-ı Muzafferi” adlı bir astronomi kitabı yazmıştır. Dulkadiroğlu Alaüddevle Bozkurt Bey şeri ve örfi kurallardan oluşan Türkçe bir kanunname hazırlatmıştır. Türkçe’nin edebi bir dil olarak güç kazanmasının bir diğer nedeni Moğol istilası sonucu Anadolu’ya yerleşen Tatar ve Türklerin ortak anlaşma dilinin Türkçe olmasıdır [24].